RINGKESAN BUKU, SERAT PANATAS PITUTUR HURIP (Ti Karuhun Muhara Citorek)

Cover payun

Judul                 : Serat Panatas Pitutur Hurip (Ti Karuhun Muhara Citorek)
Panulis              : Mulyadi Sugiansar
Halaman           : 108 Halaman
Bahasa              : Bahasa Sunda (dialek Banten Selatan) 
Taun Cetak       : 2017


Pun !

Sapun !

Ka pupunclak Agung Pamunjung,

Anu Agung Sang Rumuhun,

Hiyang Guru Agung Pangruhum,

Anu Nunggal di Kalanggengan,

Anu Langgeng dina Nunggalna,

Anu ngabogaan sakabéh jagat,

Anu ngabogaan sakabéh alam ….. !

P a r a l u n !

Lain ngusik sulamandina,

lain ngahudang macan turuna,

lain ngungkit nu kamari,

lain ngungkap nu baheulaaa....!

rek ngaguar tutungkusan kaaaruhuuun...!

amit ampun nya paralun,

kagusti nu maha agung,

ka nabi anu linuhung Muhammad anu tinunjung rahmat safaat anu kasuhun...!

sim kuring neda paaaaapayuuuuung...!

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Bismillah jadi sekar pangiring catur,

ngajadi tuturus laku,

muru sampurnaning rahayu,

banjaran jatining bagja.

Alhamdulillah

panyinglar Riya jeung Sum’ah,

anu pasolengkrah nyaruntah dina galeuh leuleumbutan,

panundung ujub jeung takabur, 

anu ngagojod dina qolbu,

pangusir anu ngadaki dina ati,

nu tinggal iwal ti setra bersihna ati,

geusan nampa jorelatna hidayah al-qur’an jeung sunnah Rosululloh SAW

............................................................................................................................................
Cag heula...,

Urang tangguan anu ceunah neuk kiih heula, keun tah kiih ku hawa pajamanan..

Urang mah sampeur nu aya di sisi cai Cimadur sakiduleun lemur Citorek. Tubagus Marjai Pangadegna awak leutik, make peci, cemul ku huis. Pangaresep Tb. Marjai kopi hideung make gula beureum jeung roko kretek. “Mun rek sila heug dina malem ****”.

Asalna ti turunan Pangeran Ranamanggala turunan Eyang Seda Agung Sakti Ing Wanten ti Wanten. Datangna ka Citorek kira-kira 200 tanapi 300 taun katukang. Tadina somah ka Citorek ahirna boga jodo inyana jeung turunan anu di parigi. Sadulurna Tb. Marjai nyaeta Ki Samadullah jeung masih aya hubungan ngembat jalur ka Bayah jeung ka Jasinga.

“Jasinga mana? “

“Teuing Jasinga mana-mana oge”.

“Nek naeun baheula ka gunung ruyuk?”

“Nuturkeun tapak Eyang Seda Agung Sakti Ing Wanten....”

“Laju pendak?”

“Pendak, ngan kaburu pendak lawang buluan, lawang karang tumaritis, lawang ciri ti nini Hawa..., lawang anu ayana dunya, lawang anu loba Hawa...., lawang anu asup jeung miceun”.

"Nyaho ka Nyi Geulis?"

“Engke oge nyaho, anu budak calutak nu keur muka *****”.

“Saha? “

“Anu ayeuna cicing di Parigi budakna gede adat”.

“Ari tukang dongeng laju dongeng bae. Teuing apanan eweh, moal aya anu percaya iyeuh. Komo jaman kiwari mah. Eleh kunu carita ngancingkeun hawa nafsu... teu aya nu ngadenge su...”

Keun nungguan nu meli udud na heula, ari dupa mah ieu aya kari melem. Geus gera ngalohor heula bari daang.

Jadi ari baheula mah dikawihan ku kakawihan baheula, lain deui jaman. Atu anu kadengena ngeunah kana celi bae jeung rada nyerep kana hate.... disebut panas da puguh wayah berang, tapi nempo panon poe doang nu hulap beunta... caredem.

Ceunah cik anu bewokan janggotna

“kakawihan hanteu dipikaresep bongan mawa loba madoratna lantaran mawa nga hayal ka mana-mana, mawa kalantur teu puguh kahayang na. Heueuh nu teu puguh kahangna”

“Madarotna?”

“Dabongana kabawa dulur batinna laju anu nyurup jurig anu resep kakawihan, komo bari nyeri huntu mah ges puguh eweh karasana, boro kana hate mah. Ieu mah antep bae anu bewokan mah hanteu gaul hirupna”.

Peun..., ngudud heula gudang garem pilter, bongana tah meli udud gudang garen berem kalah meuli nu aya saringana, tah rada disaring meren, si Jagat anu melina.

Ari geus kieu, asa manggung deui, asa manggung tapi eweh panggung na. Anu kiwari... panggung na kolong langit, panggung na beda-beda jaman, beda-beda rupa beda-beda rasa, beda-beda cipta... geus gera haladir nini jeung aki, geus gera hadir...

Nembus sakabeh alam jeung waktu, aki-aki ja rupa aki-aki, nini-nini ja rupa peot bae... antep bae nini-nini nu keur nyeupah. Sanajan robah rupa geulis kacida, nya bauna mah sarua bae bau seureuh. Ganti heula ku kopi pait.

Laju cik nini.....,

“kiwari geh ngaing mah geulis bae sanajan ganti jaman...’

Nya puguh kula oge bogoh ja puguh ngarana oge urut putri, ari putri mah puti bae komo bari cawene keneh mah.

“Ulah motong heula ari hayang didongengan mah, dengekeun bae....!!!”

Ceunah.....,

“hidep anu boga muka catur kahuripan jaman kiwari, tah pan kadieu geh  turun hujan jeung guguludugan laju ....”

Ker peuting datang tilu awewe anu geus robah rupana, batur baheula keur jamana ges dibere poho kumaha wujud aslina nu jelas nu duaan ges pake panutup makotana, nu sa urang mah ngongoraan maneh.

“Aya neun maraneh datang?”

“Jadi utusan ngondang budak baheula. Saurang ngaing ges tenget ja hante jauh robahna jeung baheula, tapi anu duaan saprak tah dibuka ku ngaing panutup mahkotana laju rada kaingetan saetik. Sanajan ges rada robah ku umur tapi geulismah masih nyesa”

“Laju ngondang aya naeun aya acara naeun?”

Cenah...

“ hayang karumpul jeng kumpul batur-batur baheula. Heueuh hayang kumpul jeung batur-batur baheula tapi kumaha ngaing aya waktuna bae”.

Laju baralik eta utusan, ngan ngaing asa-asa ngaing ngora deui. Laju ngaing dirumung kunu eta gaerulis. Ngaing inget kanu boga eta ciri tina masing-masing tempatna. Anu kabeh oge euweuh batur sarena.

“Jaman baheula mah jaman ngaing boga alam sorangan hanteu kudu disarean sakitu loba awewena, ngan ngaing apal cirina sanajan aya di luhur larangan. Ngaing ngora deui dina kacamah kawas arjuna. Sampurasun punten jeung salam kanu boga lakon, ka para bidadari anu nyurup ka kaula”.

Selang heula...

Karek beres kupanyelang kunu boga lakon Sanghyang Chandra. Kunu ka peusek na yakin kanu Tunggal. Kulima malikul hak hakul yakin.

Masing-masing tugas masing-masing lakon. Aya nu ngabuka aya nu ngabangun jeung tinasti aya nu ngeusi. Nya ngarana oge nu ngeusi, nya kumaha ceuk nu ngaesina, ceuk nu ngabangun nya kumaha ceuk nungabangun, aya ceuk nu muka, nya kumaha ceuk nu muka...

Tunda heula hayang hees. Keun awewe nu tilu sitah dandang heula...

Rajeun keur ngopi di saung bari nyeluk dulur nu dumuk dipagunungan Citorek, lebaheun Parigi, enya ngopi bari ngopi kapal seuneu, lalayaran teu puguh angkuhna nuturkeun kana hiliwirna angin, nu ngahiliwir bari mere beja. Angin Ka kidul milu ngidul, angin ka kaler milu ngaler. Lalayaran lain di tengah sagara, lain oge lalayaran di tengah nusa, tapi layarana lalayaran di awang-awang. Lalayarana numpak lisung, ari lisungna lain boga nini lain lisung boga aki. Ngaing mah lalayaran bae, di mana ngaing mumuja jeung mumuja ka zaman anu loba cawisana jeung riwayatna. Aya bulan, aya bentang.

Ngan hanjakal...! ngeun sa ukur dina sorot mata jeung angen-angen. Puguh mah..., puguh namah teu puguh, ka mana nu nyata jadi teu nyata. Nalika anu nyata? Sabab sadar ku purwadaksa. Ambuing...., hanteu salah boga mata komo bari boga rasa. Ambuing...! cai amis ku digulaan, pait keur euweuh sarian kusabab euweuh gulaan. Ngarana oge lalayaran nu teu puguh dimangkukna bari make lisung lain anu aki lain oge anu nini, nya heueuh ngaran oge lalayaran di awang-awang.

Lain salah di indung anu ngandung, ceunah keur dina rumasa datang ana bebendon teh, hatena tumarima lain digara-garakeun ku batur eta bebendon, tapi bebendon datang ku sabab digara-garakeun ku laku lampah dirina sorangan. Da bongana tadina tilok ngadenge omong pagah kolot.

Cag heula..., niiskeun heula sirah nu karasana rada panas...

Urang caturkeun bae anu ayeuna keur turun gunung. Ja heueuh geus disasak-sasak mah rada ketempo caang, teu sumpek jeung paroek. Karasa hiliwir angin jeung karasa haneut ku sorot moncorotna mata poe. Sa tangkal na aya opat batang, laju sirungan. Tiat-tiap tangkal

na aya tilu sirung, munasabah geuneueuman ku kituna mah.

....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

“Lur, ilaing nyaring keneh...?” cik anu ompong.

“Ngaing nyariiiiiing!” cik rakeyan parigi.

“Heug babadean, kasebutna aya sora jeung ka ambeu tapi euweuh dirupa, naeun ngarana?” cik anu ompong.

“Kolot goib!” cik rakean parigi.

“Salah!! Kawas ilaing nyaho bae ka kolot goib. Puguh ge karek ngabulu centong” cik anu ompong.

“Tuuuuuuuuuut posssss, tuuut pos. Duuuut....! Duiiiiiiiiiiit..., eh hitut lain duit...!” cik rakeyan parigi.

“Urang teruskeun cacaritana, antep bae anu keur hitut bari hayang loba duit mah” cik nu ompong, nyarita kanu sagigireuna anu ukur kadeuleu jeung eces ku sorangan, ku anu ompong ecesna.

“Bongana ngaing keur sila ti pakidulan, di karamat madur. Aya anu sengit melenghir ngarojok kana irung ngaing. Melenghirna dina melenghir misik” cik rakeyan parigi.

“Pan ambeh nyaring ku pangambeuna, tandana keur eling” cik anu ompong.

“Antep bae anu ti Parigi Citorek, ja keudeung deui aya anu jol jol jeung jooool anu ti wetan.” Batur hudang urang molor” cik dingaran ki Kidang.

Ceunah moal sarua, cacaritaan sia jeung anu geus kacoret tiheula. Ngaing geus puguh ti kulon, atu malik deui ka kulon. Lalakon ngaing ti wetan, saku nutur panuduh kolot anu kiwari hanteu jauh ti patempatan sia. Antep bae anu nyaritakeun lalakon ngaing, ja puguh kumaha maranehna bae, anu ngabogaan carita tina papantunan.

“Tunda heula bae, ja ayeuna geus jam tilu subuh, ngaing hayang hees” cik anu ompong.

“Heug ai kitu mah, ngaing oge geus hayang nyoret” cik rakeyan parigi.

Cag heula.... keun tah jongjon hees jeung tah jongjon dina nyoretna, nyoretna tina carita kolot minda kana coret bari hees.

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Wanten ti baheulana geus puguh Wanten. Wanten Palebakan nya eta Wanten baheula. Dina baheulana anu baheula, anu jauh samemeh aya Pajajaran Galuh Pakuan. Baheula Wanten Palebakan geus aya, samemeh aya Pajajaran Galuh Pakuan.

Harudang...

Geura harudang....

Geura gelar anu ti Gunung Citorek Lebak Parigi.

Geura gelar anu ti Pugeran.

Geura gelar anu ti Sabagi.

Ngaing..., ngaing..., uing..., uing anu Ompong geus gararetek!

Salam kanu Jangkung,

Salam kanu bonga ngaran kajayaan.

Salam, salam, salam...

Ka anu boga ngaran Hyang Atna Wirajaya Singadarma....

Tug ketug, kanu ngetug...

Nutug aki, nutug nini.

Nini Puger Campaka Putih.

Nini Tanjung Sekarwangi.

Nini anu ilu ka Sabagi.

Uing sapuuun ka karuhun-karuhun,

Karuhun-karuhun anu ngamimiti di ayana Rangkasbitung Palebakan Wanten.

Cag...

Sasadu.........

Pun sapun

Ka anu keur ngadeg di gunung Sabagi!

Salam ka anu keur ngaguar cacaritaan, anu cacaritaana, bo-boa ngan saukur sora jangkrik ti peuting doang.

Keun teuing.....

Aki.....,

Nini.....,

Hampuraaaaaaaa.....!

Kuring neuk ngaguar deui carita

Anu ngaguarna carita ka budak anu di Parigi lebah Citorek.

Ngaing budak kamari, Budak ompong anu teu puguh, Teu puguhna dina sagala kahayangna. Sabab ditenjo teu jelas, sabab kumaha anu mawana bae jeung kumaha anu katimuna bae jeung kumaha anu karasana bae.

Salam............!

Kanu geulis anu ti Parigi lebah Citorek.

Kanu geulis anu ti Lebak Cawene.

Ka nini anu ti gunung Ciawitali.

Ka nini anu ti gunung Bongkok anu keur pada seuri.

Ka Prabu Rangga Mulya Jaya Perkasa anu aya dihunyuran kadu kohak Cibengkung

Salam........!

Ka sakabeh anu gareulis nu aya di kolong langit.

“Kunahaeun para aki, para bewokan caricing bae?”

“Antep bae ja lain wayahna, lain tahuna, ja bongana ayeunamah taun awewe”.

Anu ompong jongjong cacamuilan ngakan cau, cau anu pangiriman tinu boga ngomong bentes dina bentesna keur pinter jeung resepeun ngomong.

Tadi mah basa beurang datang dulur nyampeurkeun anu ompong, dulur anu boga karasmen.

“Karasmen naeun....?”

Cag tunda heula...

Ayeuna mah urang sampeur teundeun anu kamari....

...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
Naha dinaha-naha...
Ceunah dina baheula eta, dilebak Citorek aya nu ngamimiti nyacara tegalan dijieun pilemburan. Naha atuh dina waktu ayeuna jelema nu ngeusi Citorek teu bireuk jeung teu apalan dina ngaran jelema nu muka eta.
Jelema di Citorek teu daek dina mukakeun.
Jelema nu ngaku Kolot deu daek dimere nyahokeun.
Padahal na mah .............
Kamana Kiwari atuuuuhhhhhhhhhhhhhh...
Eyang Tunggal, Eyang Kuncung, Eyang Suta Jaya Perkasa, Eyang Dagus Wijaya, Nyi Ratu Pandansari, jeung nu sejen-sejena deui....
Naha kamana Eyang Syeh Mubarok Tanjul Arifin anu muka jalan carita jeung muka kahurupan Lebak Cawene mimiti....
......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
"Mun dia nu ti Kadu Kohak can Ngunial!! Mangka Citorek moal geura Hudang. Angger nongtorekun maneh bae."
"Heug, geura jugjug ku Dia, ciri batu ayana Prabu Rangga Mulya nu di Kadu Kohak teu jauh ti muhara Citorek nu kareungkeuman binglu teu buahan"
...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................

Cag heula...

Pun tabe pun...